Recykling pojazdów wycofanych z eksploatacji

14 marca br. weszła w życie nowa Ustawa o Recyklingu Pojazdów Wycofanych z Eksploatacji (Dz. U. nr25 poz. 202) oraz jej nowelizacja z 29 lipca br. (Dz. U. nr 175 poz. 1458).

Celem tej ustawy jest stworzenie efektywnego systemu zagospodarowania odpadów niebezpiecznych, jakimi są pojazdy wycofane z eksploatacji, który spełniać będzie wymagania ochrony środowiska.
Ustawa nakłada obowiązki dotyczące recyklingu na wprowadzających pojazdy na rynek, właścicieli pojazdów, na przedsiębiorców prowadzących punkty zbierania oraz na przedsiębiorców prowadzących stacje demontażu.
Wprowadzający pojazdy na rynek są zobowiązani do zapewnienia sieci zbierania pojazdów, tak aby umożliwić właścicielowi pojazdu wycofanego z eksploatacji dostęp do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu. Wprowadzający pojazd może zapewnić sieć zbierania pojazdów na podstawie umów z przedsiębiorcami prowadzącymi stacje demontażu. Zwolnieni z tego obowiązku są wprowadzający pojazdy w liczbie nie większej niż 1000 pojazdów w roku kalendarzowym oraz samochodów ciężarowych pow. 3,5 tony, pojazdów do przewozu powyżej 9 osób oraz motocykli.
Obowiązkiem właścicieli pojazdów jest przekazanie pojazdu wyłącznie do przedsiębiorcy prowadzącego stację demontażu lub punktu zbierania pojazdów. Właściciel wycofanego pojazdu otrzyma zaświadczenie o demontażu, które będzie podstawą do wyrejestrowania pojazdu. Głównym ogniwem w przetwarzaniu pojazdów jest stacja demontażu oraz punkt zbierania pojazdów, w których odbywać się będzie zbieranie (punkty zbierania), usuniecie z pojazdów wycofanych eksploatacji substancji i elementów niebezpiecznych, wymontowanie części nadających się do ponownego użycia oraz elementów nadających się do odzysku w tym do recyklingu (stacje demontażu). Do prowadzenia stacji demontażu wymagane jest odpowiednie pozwolenie na wytwarzanie odpadów, zgodne z Ustawą o odpadach z 27 kwietnia 2001. 
Do prowadzenia punktu zbierania wymagane jest zezwolenie, które wydaje starosta.
Przedsiębiorca prowadzący stację demontażu lub punkt zbierania pojazdów zobowiązany jest nie tylko do wydawania zaświadczenia o demontażu pojazdów, lecz także do unieważnienia dowodu rejestracyjnego, karty pojazdu oraz tablic rejestracyjnych pojazdu wycofanego eksploatacji. Można odmówić wydania zaświadczenia o demontażu pojazdu wycofanego eksploatacji, jeżeli zdawany pojazd jest niekompletny. 
W takim przypadku prowadzący stację demontażu lub punktu zbierania zobowiązany jest do wydawania zaświadczenia o przyjęciu pojazdu niekompletnego.

Stacje demontażu pojazdów-nowe możliwości dla branży usług motoryzacyjnych.
W ogólnym bilansie odpadów niebezpiecznych dla środowiska naturalnego wciąż wzrasta udział wraków samochodowych. Głownie ten fakt spowodował,że stały się one przedmiotem specjalnego traktowania ze strony Komisji Europejskiej. Strategia ma na celu optymalizację procesu demontażu poprzez zwiększenie odzysku poszczególnych elementów poddanych recyklingowi materiałowemu i energetycznemu. 
Ostatecznemu unieszkodliwieniu na składowiskach mają podlegać tylko odpady obojętne dla środowiska.
Zgodnie z przyjętym programem od 2015 roku aż 95% masy pojazdów powinno się ponownie zagospodarowywać, a tylko maksymalnie-5% może być kierowane na składowiska. W Polsce wprowadza się na rynek około 0,5 mln nowych aut rocznie, możemy spodziewać się, iż w najbliższym 10 leciu ich ilość wzrośnie do 1,5 mln. Mimo wszystko po naszych drogach porusza się coraz więcej starych aut, których stan techniczny najczęściej jest zły. Bez podjęcia szybkich i zdecydowanych działań w najbliższych latach skala problemów ekologicznych związanych z samochodowymi wrakami może stać się trudna do opanowania.

W jaki sposób prowadzić demontaż pojazdów?
Usługi dotyczące złomowania pojazdów powinny być bezpośrednio związane z posiadaniem własnego środka transportu umożliwiającego przewóz wraków, posiadania warsztatu naprawy pojazdów i handlem używanymi częściami pochodzącymi z demontażu. Powinna też istnieć możliwość zakupu w tych punktach części nowych-choćby dla porównania ceny przez klienta. Pojazd przyjęty do stacji demontażu jest po uprzednim sprawdzeniu (czy jest kompletny) i ważeniu (min 90% masy), wystawiane są dokumenty pozwalające na wyrejestrowanie pojazdu. Samochód po dokonanej ocenie, otrzymuje numer identyfikacyjny oraz określa się technologię demontażu uwzględniającą jego stan techniczny i kompletność. Jeżeli pojazd jest tylko wrakiem w postaci nadwozia i jest wolny od materiałów niebezpiecznych, kieruje się go na linię strzępienia. W przypadku pojazdów kompletnych, zawierających płyny eksploatacyjne, paliwa czy akumulatory, najpierw osusza się je, a dopiero potem trafiają one na linię demontażu. W zależności od przyjętej technologii wymontowuje się części przeznaczone do sprzedaży oraz elementy do odzysku materiałowego.
O rentowności stacji demontażu decyduje ilość i wartość odzyskanych części i surowców wtórnych. Jak dotąd kasacją pojazdów samochodowych zajmują się przede wszystkim niewielkie stacje demontażu. Zaletą tych firm jest to, że dokonują one tzw. głębokiego recyklingu. Praktycznie cały pojazd jest rozmontowany na najdrobniejsze elementy. Demontaż pojazdów może być prowadzony równolegle z usługami naprawczymi, przy autokomisach, w zakładach blacharskich oraz skupach surowców wtórnych itp.
Argumentem przemawiającym na korzyść małych stacji jest niewielki stopień oddziaływania na środowisko, gdyż większość prac wykonywana jest w pomieszczeniach zamkniętych, na podłożu utwardzonym. Ścieki trafiać powinny do urządzeń kanalizacyjnych po wcześniejszym oczyszczeniu w separatorze ropopochodnym.

Wymogi dla stacji demontażu.
Zgodnie art. 21 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji, przedsiębiorca prowadzący stację demontażu powinien zapewniać bezpieczne dla środowiska i zdrowia ludzi przetwarzanie pojazdów wycofanych eksploatacji i powstających nich odpadów. Wynika z tego że stacja demontażu, jak i sposób jej prowadzenia muszą spełniać określone wymagania. Jednym z wymagań jest usuniecie z pojazdów wycofanych eksploatacji elementów i substancji niebezpiecznych, w tym płynów. Powinno to być dokonane tak szybko, jak to możliwe.
Oznacza to, że operacja tzw. osuszenia pojazdu musi odbyć się bez zbędnej zwłoki, stąd odpowiednie urządzenia służące do jej wykonywania muszą znajdować się na stałe w stacji demontażu. Zagrożenie dla poszczególnych elementów środowiska ( wody podziemne, gleba) występuje w przypadku, gdy stacja demontażu znajduje się w miejscu o nieutwardzonej nawierzchni lub nie jest wyposażona w system odprowadzanie odcieków i ich wstępnego podczyszczania z substancji ropopochodnych. Wyżej wymienione wymagania zostaną doprecyzowane w rozporządzeniu ministra gospodarki i pracy.
Odpady powstałe w wyniku demontażu pojazdów muszą być we właściwy sposób zagospodarowywane w większości przypadków muszą być przekazane posiadaczom prowadzącym działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.